Het waarom van rouw

‘De laatste fase van haar leven was zij aan bed gekluisterd’ vertelt Joop mij met geknepen keel.

Hij hapt naar lucht en vervolgt ‘ik heb de arts gevraagd mij te helpen met het afronden van mijn eigen leven. Ik zie mijn leven als geleefd en voltooid. Ik heb een prachtig leven gehad met Ellen’.

Ik spreek Joop, die heel recent zijn vrouw Ellen verloor. Intens verdrietig, ontredderd en enigszins wanhopig, ziet hij de zin van het leven niet meer. Het is een chaos in zijn hoofd. Hij weet de weg niet meer. Hij rouwt.

Wat doet rouw met ons brein

Neurowetenschapper en psycholoog Mary-Frances O’Connor deed onderzoek naar het effect van rouw op ons brein. Ik las haar boek ‘het rouwende brein’, waarin zij uitlegt hoe wij proberen iets ongrijpbaars en ingewikkelds als rouw te verklaren. Ze legt uit hoe ons brein moet leren accepteren dat onze geliefde er niet meer is. Dat het brein een probleem op te lossen heeft, dat verre van gemakkelijk is.

‘Ik heb heel veel hobby’s’ zegt Joop. Ik kan er niet meer van genieten. Mijn lief gaat elke seconde door mijn hoofd. In elke kamer waar ik kom, voel ik de aanwezigheid van Ellen’. ‘Lieve vrouw, waar ben je toch?’

In het boek schrijft O’Connor dat ons brein constant bezig is om te lokaliseren waar onze levende geliefden zijn. Zo kunnen we ze vinden, als we ze nodig hebben. Ons brein houdt er van als dingen zich herhalen, gewoonten worden of hetzelfde blijven. Patronen geven ons brein rust.

Weet jij waar jouw dierbare zich op dit moment bevindt? Je kunt dat waarschijnlijk met een volmondig ‘ja’ beantwoorden.

Het boek zegt ook dat ons brein moeite heeft met het eigen maken van nieuwe informatie, die zich heeft aangediend. Namelijk: de hartverscheurende afwezigheid van die ander. Je was zo gewend om sámen door het leven te navigeren, zonder kaart, zonder plan. Alles ging zo vanzelf. Rouw dwingt je om je relatie met de overledene te transformeren. Je brein moet leren dat er geen samen meer is.

Waar ben je?

Joop zijn rouwpad is als een kronkelpad in de jungle.  Hij is verward, ongerust en zoekende. Niet wetende waar het pad toe leidt. Hij wil dit pad ook eigenlijk helemaal niet op. Hij zoekt nog steeds naar Ellen. Hij had toch altijd precies geweten waar en hoelang ze ergens was.

Het leven dat hij samen met Ellen had, was voor hem vertrouwd en geplaveid. Nu voelt hij paniek omdat hij geen idee heeft waar hij Ellen kan vinden. Het niet te bevatten gevoel van ‘nooit meer’ is een van de redenen dat rouw hem zo overweldigt.

We weten dat rouw alles te maken heeft met het verlies van iets of iemand waarvan we houden. Een man, vrouw of kind dat is overleden, het verlies van je huwelijk door een scheiding, van je baan en het missen van je collega’s. Je ervaart rouw.

Waar is dat wat je zo nodig hebt, waar is diegene die je niet kunt missen? Waar is het? Waar ben je?

Je brein blijft afstemmen op dat wat er was. Je had je ergens mee verbonden en die verbinding is weg. Rouw weerspiegelt die verbinding die verloren is gegaan. De pijn van rouw steekt, brandt, is donker als de nacht en uit zich vaak in gevoelens van shock, ontreddering, gevoelloosheid, spijt, angst, verdriet of boosheid.

Wat is het wáarom van al die pijn? Niemand weet het waarom.

Het antwoord moet je dus zelf zien te vinden. En dat is waar rouw ineens een functie krijgt. Het vinden van je eigen antwoorden in dit leven. Niet in je eentje, maar in verbinding met anderen.

De wijze waarop Jakob van Wielink (auteur) dat omschrijft, vind ik pakkend:

‘Verbinding is het scharnier tussen overleven en leven’.

Het raakt me omdat het woordje overleven mijn persoonlijke emotie aanspreekt. Zo typeer ik de periode vlak na het verlies van mijn man: overleven. Vaak voelde ik me als een zombie en deed ik wat er van me verwacht werd. Ik functioneerde op de automatische piloot. Pas nadat ik weer de verbinding zocht met anderen, kreeg ik weer het lef om het leven echt te leven.

Transformeren

In de loop der tijd leerde ik van rouw dat ik moest accepteren dat het leven loopt zoals het loopt. Wel had ik een keuze hoe daarmee om te gaan. Ik realiseerde me dat ik, ondanks dat ik veerkrachtig was, nooit meer de oude zou worden. Ik veerde wel terug, maar niet meer naar de ‘oude’ positie. Ik maakte een mentale groeispurt, een transformatie door.

Transformeren gaat over moed om je nieuwe ‘ik’ te willen leren kennen. Het verdriet recht in de ogen kijkend en doorléven om vervolgens weer lucht te krijgen en ruimte te maken voor nieuwe dingen. Een energie waarin je accepteert wat je overkomen is, de mogelijkheden op een rijtje zet en scherpe keuzes maakt.

Gek genoeg is er leven mét rouw. Hoe wil jij samenleven met rouw? De emoties die gepaard gaan met rouw, nodigen je uit om na te denken over het leven nu en om het opnieuw vorm te geven. Het brengt je naar een zekere noodzaak, vanwaar je prioriteiten stelt.  

Wat en wie in dit leven is er nou eigenlijk écht belangrijk voor jou?

Sluit vriendschap met je nieuw ‘ik’ en zoek uit hoe je wilt terugkijken op dat deel van je leven. Je geliefde dierbare, je vertrouwde team of een traditie. Hoe kun je er zelf betekenis aan geven.

Ik nodig Joop uit om mij getuige te laten zijn van alles wat hem de afgelopen periode overkomen is. Joop vertelt, ik luister.

Als hij stopt met praten, haalt hij diep adem en verzucht:

“Tjonge, jonge wat een achtbaan was dat afgelopen jaar. Ik kan me een leven zonder mijn Ellen niet voorstellen”.

Hij kijkt me aan en zegt: “Ellen wilde dat ik weer muziek zou gaan maken”. Hij wijdt uit over zijn ‘oude liefde’ de saxofoon en ik zie aan hem dat hij daar veel plezier aan heeft beleefd. Zijn ogen klaren op.

Hij sloft naar de stoffige instrumentenkoffer in de studeerkamer. “Ze genoot van mijn optredens in het orkest waarin ik speelde. Geen keer sloeg ze over” mijmert hij verder.

Rouw leert je om dieper in de emotie te gaan. Door je verdriet aan te kijken, te doorléven ontstaat er ruimte voor nieuwe dingen. Joop pakt zo nu en dan zijn saxofoon en speelt een deuntje.

Hij spreekt zo nu en dan af met Ed, een gelauwerd klassiek altsaxofonist uit het zelfde orkest waarin hij vroeger speelde. Een zuivere toon is de basis voor deze herenigde vriendschap.

Wat is het waarom van rouw? Ik weet het niet.

Rouw heeft mij persoonlijk gevormd, dat wel. De tegenslag die in mijn leven kwam, heeft mij een besluit doen nemen, dat ik anders nooit had durven nemen.

Nadenken over dit soort vragen versterkt in ieder geval je zelfvertrouwen en het gevoel van eigen regie. Het durven aankijken van je nieuwe wereld zonder die of dat ander(e).

Mijn eigen rouwervaring deel ik graag met je in mijn boek: Met Verlies Niet Verloren

Naast mijn expertise op het gebied van management, personeel & organisatie, ben ik opgeleid als ‘certified grief educator’ (door rouwexpert David Kessler).

Ik help ook werkgevers in hun relatie en communicatie met hun medewerkers. Niet alleen op het gebied van rouw. Hoewel overplaatsing of ontslag ook vaak gepaard gaat met rouw.

Ik wil graag waarde toevoegen aan het leven en werk van andere mensen.

Naast mijn boek heb ik een online programma gemaakt: Met Verlies Niet Verloren. Aan de hand van negen modules in de vorm van video’s, modellen, verhalen en presentaties neem ik je mee op weg. Ik reik je handvatten aan waarmee je weer grip krijgt op je gedachten, je ritme, je leven.

Neem gerust contact met mij op voor een vrijblijvend kennismakingsgesprek.

Tot slot enkele mooie reacties van mijn lezers:

“Dank voor het delen van je indrukwekkende en tegelijkertijd inspirerende verhaal Annette”

” Zo herkenbaar. Het schuldgevoel, het genieten van de kleine dingen, het zelfstandig worden, de angst. Ook ik was als een leeuwin voor mijn kinderen. Bedankt voor het mogen lezen van jouw verhaal. “

“vanmorgen je boek in één keer uitgelezen, heel veel tranen gelaten. Prachtig verteld. Nu pas besef ik wat je van binnen allemaal hebt meegemaakt. Voor ons was je altijd die sterke opgewekte mamma”

“Boek is uit. Wat een openhartig verhaal Annette Mooi dat je dit met de wereld wilt delen. De interviews tussendoor zijn een echte toevoeging. Ontroerende verhalen van verdriet en kracht.”

“Wat een mooi boek. Goed leesbaar, verdrietig en tegelijkertijd denk ik dat veel mensen er kracht uit halen. Ik herkende veel van mijn eigen verhaal, het heeft mij gesteund”

“Wat een ongelofelijk mooi boek. In één adem uitgelezen. Heel herkenbaar allemaal. En ook troostend. Dankbaar.”