Verlies ervaren we allemaal. Het verliezen van een baan, een scheiding, het overlijden van een dierbare of het verliezen van het vertrouwen in je lichaam door ziekte. Maar hoe ga je daar in een organisatie of als leidinggevende mee om? Hoe steun je een collega die in ‘zwaar weer’ verkeert? Is er in jouw bedrijf aandacht voor dit soort situaties?
Rouw is altijd een actueel thema. Hoe bied je hulp aan iemand die een dierbare verloren heeft?
Rouw is keihard werken
Iedereen ervaart rouw op zijn eigen manier én in zijn eigen tempo. Het is geen griepje waarvan je geneest. Rouw is keihard werken en je kunt geen tijdstip aanwijzen waarop jij vindt dat iemand er maar klaar mee moet zijn.
Helemaal ‘killing’ is de uitspraak dat je je verdriet ‘een plekje moet geven’. Kan iemand mij vertellen waar ik dat ‘plekje’ in vredesnaam vinden kan? Wordt het leven voor jou gemakkelijker als ik die vraag met ‘ja’ beantwoord? Stel je die vraag dan voor jezelf? Of om mij te steunen?
Als je rouwt word je geconfronteerd met stress, angst, verdriet, boosheid, verzet en nog veel meer. Belangrijk is dat deze emoties een uitweg vinden. Vergelijk het met een ballon die je in een emmer met water duwt. Die ballon wil er úit, die wil naar boven.
Je kunt flink ‘uit het lood geslagen zijn’. Het gevoel hebben uit balans te zijn, heen en weer geslingerd te worden. Je hebt een flinke opdonder gekregen. Er kunnen goede dagen zijn, ook dagen dat het helemaal niet gaat. Het gaat met vallen en opstaan.
Wat helpt wél?
Hoe help je iemand die verlies ervaart dan wel? Probeer je te verplaatsen in degene die met een verlieservaring om gaat. Hoe zou jij je voelen in die situatie? Hoe zou je zelf handelen? Is er binnen jouw bedrijf aandacht voor mensen die worstelen met rouwgevoelens?
In het boekje ‘handreiking rouw op de werkvloer’ dat uitgegeven is door CNV vakmensen benadrukt rouwdeskundige Manu Keirse dat mensen met verdriet maar één behoefte hebben: dat iemand naar ze luistert, luistert en nog eens luistert. De emoties moeten worden doorleefd en als je als rouwende mag praten, dan helpt dat enorm.
Natuurlijk is er weinig tijd voor rouwende werknemers. Er moet een bedrijf draaiende gehouden worden. Maar dat is nog geen reden om geen aandacht en zorg te hebben voor je mensen. Soms is een gesprekje van een paar minuten al genoeg. Aldus Keirse.
Toen ik zelf aan gaf minder te willen gaan werken, omdat de laatste levensfase van mijn man zich had aangediend, reageerde mijn toenmalige werkgever met ‘waarom? jíj bent toch niet ziek?. Mijn leidinggevende had weinig begrip voor mijn thuissituatie. Ik kan me niet voorstellen dat er nu nog werkgevers zijn die op deze manier zouden reageren. Ik praat tenslotte over 20 jaar geleden. Ik ben in die periode zelfs van baan gewisseld. Mijn man overleed nog in datzelfde jaar.
Drie weken na de uitvaart ben ik weer gaan werken. Sommigen vonden dat raar en zeiden dat ik twee jaar de ziektewet in kon na het overlijden van mijn man. Maar daar voelde ik niets voor. Natuurlijk was het zwaar, maar ik had behoefte aan structuur. Ik hunkerde naar regelmaat en vond het heerlijk om weer te gaan werken.
Soms kan werken helpen
Bij rouw is het geen kwestie van herstellen en het is ook geen psychische aandoening. Je kunt er wel behoorlijk ziek van zijn. Soms helpt werken juist om een ingrijpend verlies te overleven. Maar dan moet er op de werkvloer wel een cultuur van erkenning, acceptatie en zorg zijn.
Langdurig thuisblijven na een ingrijpend verlies is niet nodig zegt Manu Keirse. Maar het is wel van essentieel belang dat er op de werkvloer ruimte is voor rouw en collega’s en leidinggevenden die weten wat verdriet met mensen doet’.
Hoe een werkgever of een leidinggevende of collega’s omgaan met iemand in rouw kan het rouwproces helen of hinderen. De prijs die de werknemer én het bedrijf betaalt als dat proces niet lekker loopt, kan in de papieren lopen. Een werknemer voelt zich niet gehoord, raakt gedemotiveerd, meldt zich ziek, kan zich niet concentreren, er kunnen ongelukken gebeuren of het bedrijf krijgt een slechte naam.
Ben je leidinggevende en heb je behoefte aan tips hoe je daar het beste mee om kunt gaan? Achter in het boekje ‘Hoe werkt rouw?’ van het CNV staat een bruikbare checklist voor leidinggevenden.
Wil je mijn persoonlijke rouwverhaal lezen? Mijn boek Met Verlies Niet Verloren bestel je hier.
Handvatten voor een leven mét verlies
Naast het boek is er het online programma Met Verlies Niet Verloren. Aan de hand van negen modules in de vorm van video’s, modellen, werkbladen, presentaties en coaching help ik uw werknemer een stukje op weg. Ik reik handvatten aan waarmee er weer grip komt op gedachten, op ritme, op leven. Voor werkgevers is dit, naast het boek, een praktische ‘tool’ om uw werknemer in rouw aan te bieden. Het vervangt alleen nooit uw luisterend oor.
