Ik had dit zelf op te lossen
Over hoe verlies, verdriet en rouw mij heeft getransformeerd
Het verlies van een dierbare die je aan de dood bent kwijtgeraakt gaat gepaard met intens verdriet. Voor mij leek het vaak wel een bodemloze put. Ik hield zielsveel van mijn man, maar hij kan mijn liefde niet meer beantwoorden, hij kan zijn liefde niet meer tonen.
Alles wat gezegd is en alles wat niet gezegd is, bijvoorbeeld tijdens de ziekte die voorafging aan zijn dood, weegt zwaarder na zijn dood. Gevoel van tekortgeschoten zijn, gefaald hebben in zijn laatste uren, schuldgevoelens, egoïsme soms zelfs, dat ik ben blijven rennen in de ratrace van ons dagelijks bestaan (overleven soms), de confrontatie soms niet aandurven, het uitzichtloze van zijn ziekte niet durven delen, zijn naderende dood niet echt benoemen.
Wroeging ontstond later, over dingen die we samen hebben doorgemaakt. Ik was ermee omgegaan op de voor mij, toen beste manier en met de mogelijkheden die wij toen voorhanden hadden. Het verdriet zat me soms danig in de weg en het leek alsof ik er niet echt bij kon komen. Die vele andere hersenspinsels en gevoelens blokkeerden de weg naar de kern van mijn verdriet. De film van onze dieptepunten herhaalde zich keer op keer in mijn hoofd. Tot in de kleinste details.
Het leek wel alsof ik eerst een hindernis te nemen had, voordat ik bij de diepere lagen van mijn pijn kon komen. Ik wist natuurlijk dat ik moest leren om die pijn te dragen, maar die barrière hield me tegen om dat echt te accepteren. Er stond me eerst nog wat te doen met die hersenspinsels, gedachten en schuldgevoelens. Ik moest het eerst geordend hebben daarboven.
Maar mijn maatje was er niet meer om me te vertellen dat hij nog steeds van me hield, die me kon vergeven, die een arm om me heen kon slaan en me kon zeggen
'je hebt gedaan wat je kon' en 'het komt goed'.
Ik had dit zelf op te lossen. 'Me, myself and I'.
Wie was ik eigenlijk nog? Was ik nog wel dezelfde gebleven of was ik door mijn pijn een andere vrouw geworden? Bekeek in de wereld door een donkerbruine lens? Had alles een rouwrandje gekregen misschien? Wie was ik zelf dan nog na zijn dood? Dit ging over mijn identiteit, mijn nieuwe ik. Deze vraag hield mij lang bezig. Geen gemakkelijke vraag, maar wel een hersenkraker.
Toegegeven, ik stond niet meer zo zorgeloos en onbevangen in het leven als voorheen. Sterker nog, ik vond er niks meer aan. Herken je dat?
Dat je niet meer zo blij en onbezorgd naar het leven kijkt? Die donkere wolk die boven je hangt, die kun je nou eenmaal niet zomaar even wegblazen. Een benauwend gevoel zoals het moment dat je een hete sauna instapt, de deur sluit, je zandlopertje omdraait en gaat zitten op de warme saunabank. Je moet het maar zien uit te houden en je weet zeker dat je in de sauna niet verrast wordt met een fris briesje. Geen zuchtje wind, de temperatuur stijgt, je hoofd wordt rood en de eerste zweetdruppeltjes biggelen over je huid.
Even de deur open, een frisse wind, een regenbui, wat zou dat verkoeling kunnen brengen. Een heftige huilbui, er even lekker op los 'janken' van pijn en verdriet kan zo opluchten. Alsof er een steen van je borst rolt. Je voelt lucht en je voelt je wat vrijer, ietsje beter, een klein beetje minder verstikkend lijkt het. Het leven lijkt even ietsje minder zwaar. Maar toegeven aan zo'n huilbui is niet zo simpel. Ik verschool me liever achter een masker, soms beet ik even op mijn lip.
Bang dat ik niet meer zou kunnen stoppen. Ik had het idee dat ik dan maar door en door zou blijven huilen.
Dat kan gebeuren hè, zoals een ballon die je diep onder water geduwd houdt, je verdriet te lang hebt weggestopt, hebt ingeslikt. Het verdriet verstikt je.
Dan ineens kan het voelen alsof er een vulkaan uitbarst. Vanuit je diepste binnen spuit alles er met geweld uit. Je kunt het niet meer tegenhouden. Het verdriet neemt je als het ware over. Je perst je ogen dicht en de tranen stromen over je wangen. Het snot loopt uit je neus, je snikt en proest. Je voelt het in heel je lijf, in het diepste van je ziel. Niks kan je nog verlichting geven, zo lijkt het, je bent intens verdrietig en alleen.
In plaats van dat het verdriet zo helemaal bezit van je neemt, is het soms beter om beetje bij beetje aan je verdriet toe te geven. 'Makkelijker gezegd, dan gedaan' hoor ik je denken. Of 'hoe moet ik dat in hemelsnaam doen dan?'.
Als je het aandurft, neem je de eerste stap. Je kunt het aan. Wij mensen zijn tenslotte bedraad om met verlies en verdriet om te gaan. Makkelijk is het niet. Toch ben je sterk en krachtig genoeg om je verdriet te laten zien, te doorleven en de pijn te dragen. Daar is wel lef voor nodig. Het lef om echt 'tot het gaatje' te durven gaan. Het begint om jezelf te zijn in relatie met anderen. Zonder masker écht te zeggen hoe je je voelt en wat het gemis met je doet.
Het verdriet overvalt je soms ineens als een koude deken die over je heen valt. De pijn bevriest je, dieper kun je niet zinken, je gaat tot het 'gaatje'. Eenmaal dat punt bereikt, kom je voor de keuze te staan: erop of eronder. Ga ik dit dragen of ga ik er aan onderdoor.
Ik heb die keuze jaren geleden heel bewust gemaakt. Toen eerst mijn vader overleed en acht maanden later ook mijn man, besloot ik, op het dieptepunt van mijn verdriet, het leven voorwaarts te leven. Die stap heeft mij in mijn verdere leven veel zelfvertrouwen gegeven.
Ik heb gekozen voor de weg omhoog, een leven mét het verlies en de pijn.
Ik hoop met heel mijn hart dat mijn verhaal een leidraad kan zijn en dat je je herkent in mijn verhaal, dat het een spiegel is van je eigen verdriet.
Je bent veel sterker dan je met je verstand kunt begrijpen. De liefde en de kracht in jou kan je verder helpen. Mijn man Jos zou een gat in de lucht springen als hij kon zien dat onze kinderen en ik toen besloten om het leven toch verder te leven. Wij zetten zijn liefde voort. Liefde die soms pijn doet, die ons nog steeds diep van binnen raakt en heeft verwond. De liefde die we hadden en kwijt zijn geraakt. We zouden hem tekort doen, door weg te vluchten van het verlies, onszelf te isoleren van contact of weg te kwijnen.
We zijn het hem verschuldigd om het leven weer te leven. Voorwaarts. De liefde blijft, voor altijd. Dat inzicht komt pas na lange tijd en na veel geworstel van binnen. Het verlies en verdriet is voortaan onderdeel van ons nieuwe leven samen. Het is onderdeel van onze nieuwe identiteit, ons nieuwe ik.
Er is ook weer ruimte voor nieuwe belevenissen en voor nieuwe verbindingen met anderen die om ons geven en die ons dierbaar zijn. Een nieuwe toekomst ligt voor je open en de donkere wolken trekken langzaam aan je voorbij. Er is altijd weer een nieuwe dag.
Het is belangrijk om in relatie met anderen te rouwen. Samen te ervaren hoe iedereen anders met zijn verdriet omgaat, en hoe het is om verdrietig te zijn, erover te praten met elkaar,
herkenning en erkenning te vinden bij elkaar.
Een ding is zeker, het verlies heeft ons allemaal getekend, of positiever gezegd: gevormd. Verloren ben je zeker niet. Ik kijk met verlangen uit naar alles wat het leven nog voor mij in petto heeft.
Vanuit mijn eigen ervaring en met de kennis die ik opgedaan heb in de opleiding als rouw en verliesbegeleider, heb ik een online programma ontwikkeld. Ik heb de afgelopen jaren al veel mensen op hun pad van rouw mogen helpen. Niet alleen als professioneel rouwbegeleider, maar ook als ervaringsdeskundige. Zelf verloor ik mijn man Jos en ik kwam er op 35-jarige leeftijd met twee kleine kinderen alleen voor te staan. In mijn e-boek 'Met Verlies Niet Verloren' deel ik mijn eigen rouwverhaal.
Daarnaast is er mijn online programma (ik wil het geen cursus noemen, want niemand kan jou leren hoe te rouwen) waarin ik handvatten met je deel, die mij zo enorm geholpen hebben destijds. 'Tools' waarmee je na een groot verlies de regie op je leven kunt herpakken.
Wees welkom als je het gevoel hebt dat je vastloopt in jouw rouw en je ermee aan de slag wilt. Op 23 oktober ben ik jarig en wie jarig is trakteert! Er geldt dan 24 uur een uniek aanbod om met fikse korting in te stappen in het online rouwprogramma met de naam Met Verlies Niet Verloren. Stuur mij een berichtje als je op woensdag 23 oktober a.s. de link naar de korting (eenmalig 50%!) wilt ontvangen.
annette@koevermanscoaching.nl
Wil je mijn e-book bestellen?
Foto: Canva
