‘Wacht maar tot jij 80 bent’ zei ze ‘kreng dat je d’r bent’. Het is een poging mijn moeder in te laten stappen in mijn auto met best een lage instap. Als ik haar gordel vast wil maken, geeft ze me een mep op mijn hand. ‘Wie ben jij eigenlijk?’ vraagt ze. ‘Mam, ik ben Annette, je dochter’. ‘Ik ben heus niet gek hoor’ en ze draait zich woedend van me af.
Zo ken ik mijn moeder niet. Mijn moeder was een lieve vrouw. In haar laatste jaren met Alzheimer, is haar persoonlijkheid, haar identiteit veranderd. Angst en woede zijn herkenbare uitingsvormen van het geheugen en daarmee identiteitsverlies: ‘er is wat niet goed in mijn hoofd’.
De jaren voor haar overlijden in de zomer van 2019 heb ik stukje bij beetje afscheid van haar genomen. Een schrijnend afscheid van een trotse moeder. Ik gaf haar mijn liefde en zorg. Dat werd niet altijd in liefde ontvangen. Het spook Alzheimer verbrokkelde haar geest. Zij was haar mens-zijn kwijtgeraakt.
Afscheid nemen van iemands identiteit terwijl hij of zij er nog is, wordt ook wel ‘levend verlies’ genoemd. Het is een wrang proces. Dat ervaarde ook Iris. Haar dochter Marloes lag wekenlang in coma na een ernstig verkeersongeval. Iris is dankbaar dat Marloes is ontwaakt. Toch mist zij haar kind van voor het ongeluk. In haar rouwproces vond Iris weinig aansluiting, want haar dochter was toch niet dood? Ze mocht toch alleen maar dankbaar zijn dat haar dochter nog leefde?
‘Al vrij snel ontpopte zich bij mijn dochter een andere persoonlijkheid. Ze was niet meer de Marloes van vroeger en ging nu als Loes door het leven. Loes werd eerder boos, nam geen initiatief, snapte mensen niet meer, begreep eigenlijk de hele wereld niet meer. Het blije kind dat ze was, zag ik niet meer.’
Voor mijn boek, dat schrijfster Nathalie Lans voor mij schreef, interviewde ik Iris van den Heuvel omdat het niet aangeboren hersenletsel van haar dochter Loes grote impact heeft op haar leven. Zij heeft moeten leren goed om te gaan met dit levende verlies.
Nieuwsgierig naar het hele interview met Iris en wil je lezen hoe Iris en de nieuwe Loes samen een manier hebben gevonden om dicht bij elkaar te blijven? Mijn boek bestellen, dat kan hier.
