‘Zijn dood is niet mijn grootste verdriet. Mijn verdriet zit vooral in het feit dat ik hem met niet aflatende energie heb gedreven naar steeds weer een oplossing die er niet was. Ik bleef tot hij 47 jaar was nog denken dat ik zijn negatieve gedachten en verslavingen kon oplossen.’
Victor Deconinck
Een citaat uit het boek Met Verlies Niet Verloren waarvoor ik Victor Deconinck vroeg naar wat de dood van zijn zoon hem heeft doen inzien. Welke betekenis kan hij geven aan zijn enorme verlies.
Een groot gemis en het verlangen naar een tijd, waarvan je zeker weet dat die nooit meer terugkomt. Rouwen is keihard werken. Soms ga je gebukt onder een schuldgevoel, terecht of onterecht. Je gaat, na iets ingrijpends, op zoek naar de zin of de betekenis van wat jou is overkomen.
‘Wat had ik kunnen doen om zijn dood te voorkomen’een té grote vraag om antwoord op te verlangen.
‘Waar heeft hij dat aan verdiend’, ‘hoe heeft dit, onder mijn ogen, kunnen gebeuren’ ‘dat had niet mogen gebeuren’.Je kunt simpelweg niet bevatten wat jou is aangedaan. Je voelt woede, verzet bijna. Je kunt niet accepteren wat er is gebeurd. Je zou een aanklacht in willen dienen, maar tegen wie kun je schoppen? Tegen wát kun je schoppen? Tegen de hogere macht? Het noodlot misschien? Blijf je achter met ‘wat als vragen’ of met schuldgevoel ‘had ik maar’?
Allemaal menselijke reacties, waar we niet omheen kunnen. Reacties die niet gewogen hoeven worden. Gevoel dat geen beoordeling behoeft. Het zijn begrijpelijke vragen die aandacht nodig hebben. Ook al is er geen duidend antwoord, het gevoel verdient wel aandacht. Vragen als deze wegstoppen of omzeilen, belemmert je om stappen te zetten in jouw rouwproces.
‘Tot aan zijn dood heb ik hem gepusht de draad op te pakken’vertelt Victor. Daarmee heb ik hem niet geholpen en mezelf ook niet. Ik kon hem niet redden. Veel eerder had ik moeten aanvaarden dat hij koos voor het leven dat hij leidde….’
‘Dat, tot op het laatst der dagen blijven werken aan een oplossing, neem ik mezelf kwalijk.’
De relatie
De relatie met iemand waarvan je maar een half woord nodig had om te begrijpen wat hij bedoelde. De relatie met iemand die fysiek aanwezig was, die je aan kon raken, die is er niet meer. Er komt een symbolische relatie voor in de plaats. Loslaten is niet nodig. Je pakt de herinneringen met zachte handen in en neemt ze mee naar een nieuwe toekomst. Je laat hem of haar niet los, je houdt hem of haar anders vast. Je hoeft de ander niet los te laten. Je verweeft het verlies met je nieuwe leven. Liefde eindigt niet met de dood, je neemt die liefde mee in je nieuwe toekomst.
Schuldgevoel en angst overschaduwt nieuw geluk. Ik sluit af met een quote van Edith Eger, die de holocaust overleefde:
‘zelfacceptatie is het moeilijkste onderdeel van genezing.
Stop met ‘wat als’ vragen. Pas door jezelf te vergeven kun je jezelf bevrijden’
Ben je geïnteresseerd in het hele interview met Victor Deconinck en hoe hij verder en dieper is gaan ‘graven’ in patronen in zijn leven?
