Rouw is niet te plannen. Wat is het eigenlijk precies? Anders dan verdriet? Anders dan missen? Anders dan boosheid? Ik moest, na het overlijden van mijn man Jos, aan het rouwen beginnen, maar vond dat moeilijk.
Mijn focus was toch vooral gericht overleven en op het verdriet van mijn twee nog zo kleine kinderen. Mijn doelen waren vooral heel praktisch, goed werk leveren (ik was kostwinner) en vader en moeder tegelijk zijn. Niemand had er wat aan als ik in een hoekje ging zitten, dus ik ging door.
De eerste jaren na zijn overlijden waren vooral tropenjaren. Ik bouwde geen reserves op, ging steeds tot het gaatje en kreeg mijn energieniveau niet omhoog. Het was moeilijk om die ratrace af te zwakken, maar eerlijk gezegd had ik niet zo veel keuze. Ik was boos, moe, leeg en machteloos. Mijn leven bestond uit werken en zorgen, ruimte voor rouw was er niet. Ik voelde hoe de spanning in mijn lijf zich opbouwde. Die kramp nam ik ongemerkt mee naar mijn werk.
Koude deken
Uiteindelijk vond ik toch mijn manier om te rouwen. Ik gaf me letterlijk over aan de rouw die me soms als een koude deken overviel. Vaak op de meest onverwachte momenten. Met warme sokken aan op de bank of op een fijn plekje in de tuin liet ik dan de heftige beelden die gepaard waren gegaan met zijn ziekte en het moment van afscheid toe.
Ik had het gevoel dat ik daarmee mijn rouwproces op gang bracht. Inzoomen op het gemis en jezelf wijsmaken dat de ander echt nooit meer terugkomt, is heel pijnlijk, maar mijn lijf had het nodig om terug te gaan naar die meest heftige momenten in mijn leven. Om op mijn netvlies te krijgen wat er was gebeurd. Te beseffen en te aanvaarden dat Jos echt dood was.
Als ik zo alleen zat, liet ik de tranen komen. Zeker als ik dan ook nog naar bepaalde muziek luisterde, huilde ik tranen met tuiten. Dan hoefde ik me voor niemand groot te houden. Dat doorléven van mijn verdriet luchtte op; het onbedaarlijk huilen doorbrak de kramp van mijn lichaam. Op mijn werk en voor de buitenwereld liet ik dat deel van mijzelf niet zien. Daar was ik vooral de positieve, sterke vrouw.
Masker
Ik las veel later het boek van Frederic Laloux (reinventing organizations – 2016-). Hij beschrijft dat wij op het werk onze eigenheid slim verstoppen achter ons professionele masker. Herkenbaar. Je kunt je verschuilen achter een uniform, cultuur, humor of achter je titel op je visitekaartje. Een gevleugelde uitspraak van Laloux:
Vreemd genoeg leren we op het werk dat je met je ego op het werk welkom bent…
Hoe mooi is het om jezelf als mens achter de collega te laten zien. We onze kwetsbaarheid durven tonen en onze eigenheid de ruimte durven geven, waarbij we ons masker af zetten en ons ego thuis laten. Zo ontstaat er meer ruimte voor emotie en voor contact met collega’s. Jezelf kunnen zijn op je werkplek, daarvan ontspant het brein en wordt de kramp van het lijf doorbroken.
Je kunt jouw verhaal niet thuis laten, je neemt het onherroepelijk mee naar je werk.
Zakelijk en privé gescheiden houden is onbegonnen werk.
Rouw en werk
Als er zaken spelen die je emotioneel beroeren, dan is het fijn als er begrip is van leidinggevenden of collega’s op het werk. Check eens bij de betrokkene hoe het ermee staat. Niemand is er bij gebaat dat je een probleem aangepraat krijgt, maar even vragen hoe het is, is toch een kleine moeite. Je mag er van uitgaan dat je als werknemer voldoende veerkracht hebt om na een ingrijpend verlies terug te veren, maar gemeende aandacht van je omgeving helpt echt.
In deze blog deel ik teksten uit mijn boek Met Verlies Niet Verloren.
